TÜRKİYE’DE MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ

TÜRKİYE’DE MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ

     TÜRKİYE’DE MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİ

      GİRİŞ

İnsanlığın varoluşundan bu yana yaşamın kaynağı olan toprağın, tarımın ve tarımsal üretimin tarihi süreçte artan önemi birçok alanda kendisini göstermektedir. En eski üretim faaliyetlerinden biri olan tarım; günümüze kadar insanı, toplumu ve dolayısıyla devleti ilgilendiren geniş ve köklü bir alandır. Öyle ki, devlet stratejilerinin ve politikalarının, hukukun ve ekonominin toprak ve tarım sektörü çevresinde doğup geliştiği söylenebilir. Binlerce yıllık tarihiyle tarım sektörünün gelişmesi, artan nüfusun ve bu artışa bağlı taleplerin karşılanma çabasıyla gerçekleşmiştir. Bugün, Dünyada ve Türkiye’de her ne kadar sanayi ve bilgi çağını yaşıyor olsak da toplumun temel besin ihtiyacının karşılanması, bazı sanayi kollarında ham madenin temini, ekolojik dengenin ve sağlıklı çevrenin oluşması yine tarıma bağlıdır. Ülkemiz adına teknolojik gelişmelerin etkin ve etkili kullanılması, doğru tarım politikalarının uygulanması ve sektörde çalışanların çalışma koşullarının iyileştirilmesi dışarıdan bağımsız ve kendi kendine yetebilen ekonominin yanı sıra, istihdamın ve ihracatın arttırılmasına da katkı sağlayacaktır.

Türkiye dört mevsim yaşayan, yılın aynı dönemlerinde farklı tarım ürünlerini üretebilen nadir ülkelerden biri olmasına karşın bazı nedenlerden dolayı bu avantajlardan tam verim alınamamaktadır. İklim şartlarının elverişliliği, toprağın kalitesi ve su kaynaklarına erişimin olması tarımsal üretimde büyük rol oynamaktadır. Bununla beraber, tarım yalnız objektif unsurlara bağlı değildir; tarımsal üretimin kalitesi çiftçiye ve tarımda çalışan işçiye de bağlıdır.

Tarım sektörü çalışanları bugün dünyada toplam istihdamın %26’sına ve Türkiye’de %14,6’sına denk gelmektedir. Teknolojik gelişmelerle beraber doğa koşullarının bir nebze önüne geçilebildiği (örneğin seracılık faaliyetleri, topraksız tarım ürünleri) bu dönemde asıl üzerine düşülmesi gerekilen husus işçilerin çalışma ve yaşam standartlarını düzenlemektir. Tarım işçisinin desteklenmesi, çalışma ve yaşam koşullarındaki iyileştirmeler bu sektöre ilgiyi ve halihazırda çalışan kesimin verimliliğini de arttıracaktır. Özellikle bugün sayısı yaklaşık 1 milyon olan mevsimlik tarım işçileri grubunun yaşadığı sorunları gidermek ve güvenliğini sağlamak da bu kapsamda önem arz etmektedir.

Bu bilgiler ışığında, tarım işçisi grubunun ve mevsimlik tarım işçilerinin farkına, genel hatlarıyla mevsimlik işçilerin yaşadıkları sorunlara, bu sorunların çözümü için geliştirilen ve uygulanan projelere, 2024/5 Cumhurbaşkanlığı Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi’ne değineceğiz.

     1-TARIM İŞÇİLERİ İLE MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN TANIMI ve FARKLARI

Tarım sektörünün her çalışanı tarım işçisi sayılmamaktadır. Tarım işlerinde (toprağa ve hayvancılığa yönelik dikim, söküm, üretme, yetiştirme, bakım faaliyetleri ve orman içi yolları dahil) bir iş sözleşmesi ile işverene bağlı olarak çalışan kişiler tarım işçisi; yalnız mevsimlik tarım işlerinde bir işverene bağımlı olarak çalışan kişiler ise mevsimlik tarım işçisi olarak tanımlanmaktadır. Mevsimlik tarım işçilerinin bir kısmı kendi memleketlerinde göç etmeksizin tarım işi ile uğraşırken büyük bir kısmı ise göç ederek tarım işi ile uğraşmaktadırlar. Genellikle işleyecek toprağı bulunmayan, yetersiz toprağa sahip olan ya da çeşitli nedenlerle bu toprakları işleyemeyen aileler, tarımsal işgücü talebi yoğun olan yerlere giderek, gezici (hasat dönemlerinde yaşadıkları yerden uzak yerlere gider) veya geçici (kendisine yakın yerlerde, yevmiyeli) olarak çalışmaktadırlar.[1] Nüfus artışı, işsizlik, kuraklık gibi sebepler de mevsimsel göç hareketine neden olmaktadır.

Bu tanıma göre, tarım işçileriyle mevsimlik tarım işçilerinin farkı çalışma sürekliliği ile ilgilidir. Geçici mevsimlik tarım işçisinin ve gezici mevsimlik tarım işçisinin farkı ise genel olarak çalışma yerinin yerleşim yerinden uzaklığına göre saptanabilir. Bu sınıflandırmalar arasında en dezavantajlı grup, gezici mevsimlik işçi grubudur. Barınmadan beslenmeye, eğitimden sağlığa birçok alanda temel hakları zedelenen bu grubun hukuk alanında en çok koruma ihtiyacı duyan grup olduğu yadsınamaz bir gerçektir.

Tarım işi olarak kabul edilen faaliyetlerde çalışanlar (tarım işçileri):

  1. Yönetmelikte düzenlenen ve tarımdan sayılan işlerde çalışıyor olması
  2. İşyerinde çalışan toplam işçi sayısının 51 ve daha fazla olması
  3. Yapılan işlerin nitelik itibariyle 30 gün ya da daha fazla sürmesi

Şartlarını bir arada taşımıyorsa 4857 s. İş Kanunu hükümlerinden yararlanması mümkün değildir. Söz konusu düzenleme küçük tarım işyerlerinde çalışan işçiler için değil, işletme halini almış büyük tarım işletmelerinde daimi statüde çalışan tarım işçilerini kapsamına almakta, tarım işçileri içerisinde büyük sayılara ulaşan ve en çok hukuki güvenceye ihtiyaç duyan mevsimlik (gezici) tarım işçilerini yine kapsam dışında bırakmaktadır.[2]

      2-MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN YAŞADIĞI SORUNLAR[3]

a-Taşıma: Mevsimlik işçilerin çalışma yerlerine ulaşımı, uygun olmayan araçlarla ve şartlarda gerçekleşmektedir. Genellikle traktör römorklarında ve kamyon kasalarında yolculuklarına rastlanılan tarım işçilerinin can güvenliği ciddi tehlikede olup çoğu zaman yaralandıkları veya ölüme sebep olan kazalar geçirdikleri görülmektedir.

b-Barınma: İşçiler çoğunlukla barınma için uygun olmayan yerlerde ve çadırlarda kalmaktadırlar. İşveren barınma ihtiyacını karşılamadığında naylon brandalarla çadır benzeri yapılar oluşturan işçilerin bu ihtiyacı gidermeye çalıştığı söylenebilir. Tuvaletin ve dolayısıyla hijyenin eksik olduğu bu yapılar en başında insan haklarına aykırılık teşkil etmektedir.

c-Sosyal Güvenlik: Tarım işlerinde süreksiz çalışan mevsimlik tarım işçileri, 6111 sayılı torba kanunla eklenen Ek 5. Maddeye göre, Ek-5 sigortalısı ya da tarım sigortalısı olarak kabul görmektedir. Bu maddeye göre tarım işçileri ‘’isteğe bağlı sigortalı’’ olabilmektedir. Ancak mevsimlik işçiler çoğunlukla, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı değillerdir. Bununla beraber tarım işçisinin sosyal güvenlik haklarına ilişkin iyileştirme çabaları mecliste devam etmektedir.

ç. Eğitim: Mevsimlik işçilerin çocukları ya okula gitmemekte ya da iş dönemlerinde devamsızlık yapmaktadır. Ailelerin okul dönemlerine denk gelen mevsimlik göçleri sırasında çocuklarının eğitimine ara vermek zorunda kalmaktadır. Okula ara veren çocukların bir kısmı, iş mevsimi bittikten sonra okula devam etmemektedir. Genellikle genç ebeveynler ve ilkokul çağı çocuklardan oluşmuş ailelerde eğitim düzeyinin çok düşük olduğu, geçici mevsimlik işçi ailelerin çocuklarının okula devamlılığının sürekli olarak aynı yerde ikamet ediyor olmalarından dolayı gezici mevsimlik işçi ailelerin çocuklarından daha fazla olduğu da bazı çalışmalarda [4]saptanmıştır.

d-Sağlık: Kadınlar ve çocuklar başta olmak üzere mevsimlik işçilerin çalışma ve barınma şartlarına bağlı nedenlerden dolayı rahatsızlıkları bulunmaktadır. Yaygın bulaşıcı hastalıkların görülme sıklıkları artmaktadır.

e-Temizlik: Mevsimlik işçilerin yerleştikleri yerlerde yeterli temiz su, tuvalet ve kanalizasyon sistemleri bulunmamaktadır. Bu eksikliklerin doğurduğu sağlık problemleri ve bulaşıcı hastalıkların görülme sıklığındaki artış mevsimlik tarım işçilerin başlıca problemlerindendir.

f-Beslenme: Mevsimlik işçiler yeterli ve sağlıklı beslenme şartlarına ve imkânlarına sahip değillerdir. Yetersiz ve dengesiz beslenme koşulları, temiz suya erişememe gibi sorunlarla baş edilmektedir.

g-Ücret: Mevsimlik işçilerin ücretleri diğer yerli çalışanlarla aynı oranda değildir. Çoğunlukla daha düşük ücret almaktadırlar. TÜİK 08 Mart 2024 verilerine göre tarımsal işletmelerde 2023 yılında mevsimlik tarım işçilerinin günlük ücretleri bir önceki yıla göre %114,6 artarak 512 TL, sürekli tarım işçilerinin aylık ücretleri ise %105,2 artarak 13 bin 435 TL olmuştur. Günlük ücretin en fazla olduğu il Kahramanmaraş iken, aylık ücretin en fazla verildiği il ise Ankara olarak açıklanmıştır. Ücret farkı cinsiyete göre de ayrılmış, mevsimlik erkek işçi ücretleri %115,7 artış göstererek 545 TL olurken, kadın işçilerin günlük ücretleri ise %113 artış göstererek 479 TL olmuştur. [5] Cinsiyet, coğrafi bölge, yaş ve etnik köken ücretin değişkenlik göstermesine sebep olmaktadır. Özellikle çocuk işçilerin düşük yevmiye ücretleriyle ağır şartlar altında çalıştırılması insan onuruyla bağdaşmamaktadır.

ğ-İşveren ve aracılarla ilgili şartlar: Aracının tanımı Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliğinde, Tarımda iş ve işçi bulma aracılığı görevini yapmak üzere Kurumca izin verilen gerçek veya tüzel kişiler olarak ifade edilmiştir. Aracı olabilmek için gerekli şartları sağlayanların aracı belgesine sahip olması gerekir. Aracı belgesine sahip olanlar ise aracılık faaliyetlerini yürütürken işçiden ücret talep edemeyeceği aksi halde aracılık belgesinin iptali ile idari yaptırımla karşılaşacağı düzenlenmiştir. Ancak uygulamada aracı komisyonu teriminin devam ettiği görülmektedir. Bununla beraber iş bulma, ücret miktarı, ücretleri alma, işverenin çalışma saatini artırma ve daha fazla iş gücü beklentileri mevsimlik işçileri zorlamaktadır.

h-Dışlanma: Mevsimlik işçiler, yukarıda sayılan sorunların da bir sonucu olarak sosyal dışlanmaya maruz kalmaktadır. Barınma, beslenme, çalışma koşulları, eğitime erişme, sağlık ve sosyal hizmetlerden yararlanma imkanları sınırlı olduğundan bu grup işçiler dışlanmaya mahküm bırakılmışlardır.

     Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçiliğindeki Çocuk İşçi Sorunu,

18 yaşından gün almamış her birey, çocuk sayılır (BM Çocuk Hakları Sözleşmesi m.1). Türkiye’de çocuk işçi tanımı ILO’nun tanımıyla paralel tutulmuş ve14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış işçilere denir. Mevzuatımızda çocuk işçilerin çalışma koşulları, çalışma saatleri ve zorunlu tatilleri düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerin, Türkiye’deki mevsimlik gezici tarım işlerinde çalıştırılan çocuk işçilerinde göz ardı edildiğini görmekteyiz. Okula devamlılığı etkileyen ve çocukların gelişiminde, sağlık ve güvenliklerinde zararlı etkiler doğuran tarım işçiliği sınıfının çocuklara uygun bir iş kolu olmadığı kesindir. Uzun çalışma süreleri, ağır işler sebebiyle fizyolojik gelişimlerine olan olumsuz etkileri, hijyenden ve güvenlikten uzak barınma koşulları, yetersiz ve sağlıksız beslenme sorunlarına rağmen sırf ekonomik sebeplerle çalıştırılan çocukların iç hukukta ve uluslararası alanda çalıştırılmalarının engellenmesi sağlanmaya çalışılsa da bu konudaki çalışmaların etkili olabilmesi ebeveyn, aracı ve işveren kişilerin de bu konudaki adımlarına bağlıdır.

     3-SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ İÇİN UYGULANAN PROJELER ve 2024/5 Cumhurbaşkanlığı Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi

     a-)Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşullarının İyileştirilmesi-I Projesi (METİP I)

2010-2013 yılları arasında Ulaşım, Barınma, Eğitim, Sağlık, Güvenlik, Sosyal Çevre ile İlişkiler başlıklarında yürütülen projede tespit edilen ihtiyaçlar doğrultusunda, mevsimlik tarım işçileri ve ailelerinin yaşama koşulları ile ilgili kurumların hizmet sunum kapasitelerinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler gerçekleştirilmiştir.

     b-)Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşullarının İyileştirilmesi-II Projesi (METİP II)

2017-2020 yılları arasında yürütülen proje kapsamında, mevsimlik tarım işçilerinin tespiti ve kurumların koordinasyonuna öncelik verilerek Mevsimlik Tarım İşçileri Bilgi Sistemi (e-METİP) kurulmuş ve 81 il valiliğinin kullanımına açılmıştır. METİP II kapsamında mevsimlik tarım işçiliğinin yoğun olarak yer aldığı toplam 17 ilde uygulama yapılmıştır. Bu illere, mevsimlik tarım işçilerinin temel ihtiyaçlarını karşılamak üzere, eğitim, sağlık ve sosyal faaliyetlere ilişkin imkânlar sunulan, elektrik, su ve kanalizasyon alt ve üst yapısı bulunan geçici yerleşim alanları oluşturmak üzere ödenek tahsisi yapılmıştır. Yoğun mevsimlik tarım işçisi göçü alan illerde Valiliklerce oluşturulan eylem planlarında, mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşullarının iyileştirilmesi ile çocukların okula yönlendirilmesine yönelik faaliyetlere öncelik verilmiştir.

     c-)Mevsimlik Tarımda Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi

Mevsimlik tarımda en kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılması ve risk altındaki çocuklar ve ailelerine hizmet sağlamak için ulusal ve yerel kapasitenin güçlendirilmesi amacıyla Şanlıurfa, Mardin, Adıyaman, Diyarbakır, Adana, Mersin, Hatay, İzmir, Manisa, Ankara, Eskişehir, Konya, Malatya, Ordu, Bursa ve Düzce illerinde yürütülen projede elde edilen sonuçlar şu şekildedir:

  • 000 çocuğa yerinde eğitim (on-site education), danışmanlık ve rehabilitasyon hizmetlerinin sağlanması
  • Mevsimlik tarımda çalışan/çalışma riski olan çocukların 2.000 aile üyesinin, yaşam ve mesleki becerilerini geliştirmek amacıyla mesleki ve jenerik eğitim programlarına yönlendirilmesi
  • 200 tarım aracısı, 500 işveren ve 200 köy muhtarına mevsimlik tarımda çocuk işçiliğinin olumsuz yönleri ve ilgili mevzuat ile ilgili eğitimlerin verilmesi
  • 000 çocuğa ilgili donanımların sağlanması ve yerleşim alanlarındaki mevsimlik tarım ailelerinin yaşam koşullarının iyileştirilmesi
  • En kötü biçimlerdeki çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına yönelik planlama, yönetim, koordinasyon, uygulama ve izleme alanında AÇSHB’ nin merkezi ve yerel kapasitesinin iyileştirilmesi
  • Jandarma ve STK’ların çocuk işçiliği ile mücadele kapasitesinin geliştirilmesi
  • Çocuk İşçiliği Mücadele Birimleri (ÇİMUB) ve İzleme Sisteminin kurulması ve var olan e-METİP sisteminin geliştirilmesi
  • Kamuoyuna, çocuklara, ailelere, işverenlere, karar vericilere, okul müdürlerine, öğretmenlere, aracılara ve medyaya yönelik bir iletişim kampanyası geliştirilmesi ve uygulanması
  • Çocuk işçiliğinin değerlendirilmesi, nedenleri, sonuçları ve iyi uygulamaların gözden geçirilmesi ile mevsimlik tarımda çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına ve yaşam ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik politika önerilerinin geliştirilmesi için bilimsel ve teknik çalışmalar yapılması
  • Mevcut çocuk işçiliği raporlama mekanizmalarını haritalamak, olumsuz teşvikleri belirlemek ve tarımsal üretim tedarik zincirinin her noktasında etkili uygulama mekanizmaları önermek için sektörler arası çalışma gruplarının oluşturulması

Proje toplamda 40 ay sürmüş ve 1 Ekim 2020 – 31 Ocak 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. [6]

     d-) 2024/5 Cumhurbaşkanlığı Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi:

2017/ 6 Mevsimlik Tarım İşçileri Başbakanlık Genelgesi ile aynı amaçla yayınlanan genelgede, daha geniş ve detaylı düzenlemelere gidilmiş, mevsimlik işçi sınıfının eğitim ve sosyal faaliyetleri ile işçilerin temel ihtiyaçlarını giderebilecekleri geçici yerleşim alanları sağlanılması yolunda düzenlemeler getirilmiştir. Genelgenin uygulanmasında kolluk kuvvetlerince eksiksiz bilgileri alınan mevsimlik tarım işçilerinin e-METİP sistemine kaydedilmesiyle başlayacak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığının sisteme koordinasyonu sağlanacaktır.

  • ULAŞIM: İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı tarafından mevsimlik tarım isçilerinin göç dönemlerinde yolculuklarının güvenli ve sağlıklı şekilde yapılabilmesi amacıyla göç alan ve göç veren yerler arasında trafik denetimleri artırılacak, araç ve yol güvenliğinin gerektirdiği kontroller hassasiyetle ve sıklıkla yapılacak ve gerekli bütün tedbiriler alınacaktır. Mevsimlik tarım işçilerini taşıyan karayolu araçlarının 24.00- 06.00 saatleri arasında şehirler arası yolculuk yapmaları sağlanacaktır.
  • BARINMA: Valiliklerce, mevsimlik tarım isçilerinin yoğun olarak çalıştığı yerlerde; eğitim ve sosyal faaliyetleri ile işçilerin temel ihtiyaçlarını giderebilecekleri ortak kullanım alanları olan, iklim şartlarına uyumlu, emniyetli, ekonomik, estetik ve fonksiyonel, prefabrik, betonarme ya da çelik iskeletli, yeterli büyüklükte bir geçici ortak kullanım merkezi ile elektrik, su ye kanalizasyon alt ve üst yapısı bulunan geçici yerleşim alanlarının oluşturulması sağlanacaktır. Gerekli barınma alanlarının temininde doğal afet riskinden uzak hazine taşınmazlarından veya diğer kamu taşınmaz mallarından faydalanılabilecek, hazineye ait taşınmazlar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca, kamuya ait diğer taşınmazlar ise valilik ye ilgili kamu kurumunca tahsis edilecektir. Planlar e-METİP sistemine kaydedilecektir. Geçici yerleşim alanlarının sürekli ikamet yerlerine dönüşmemesi ve tarımsal üretim sürecine bağlı olarak geçici yerleşim alanı olarak kullanılması mülki idare amirliğince temin edilecektir.
  • SOSYAL GÜVENLİK: Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri ve Sosyal Güvenlik il müdürlüklerince isçilerin çalışma ve sosyal güvenlikleri açısından mevcut durumlarının iyileştirilmesi ve sosyal güvenliklerinin sağlanması için gerekli bilgilendirme faaliyetleri ile iş ve işlemlerinde gerekli kolaylık sağlanacaktır.
  • EĞİTİM: Çalışma ve İş Kurumu il müdürlükleri koordinasyonunda Sosyal Güvenlik il müdürlükleri ile Aile ve Sosyal Hizmetler il müdürlükleri katılımıyla oluşturulan çocuk işçiliği ile mücadele birimleri ve il milli eğitim müdürlükleri başta olmak üzere ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının iştirakiyle çocuk işçiliği riskini ortadan kaldırmak amacıyla mevsimlik tarım işçilerine, tarım aracılarına, tarla veya bahçe sahiplerine/ işleticilerine ve işyerlerine yönelik faaliyetler yürütülecektir. Bununla beraber geçici yerleşim alanlarında eğitim ve sosyal faaliyetler için oluşturulan merkezin, öncelikle çocuklar için etkin bir eğitim merkezi olarak kullanılması sağlanacak, çocuklarının daimî ikametgâhlarındaki okullarına döndüklerinde ögrenme kayıplarına yönelik telafi/yetiştirme eğitimleri yapılacaktır. Özel eğitim ihtiyacı bulunan çocuklar rehberlik araştırma merkezi müdürlükleri tarafından eğitim imkanlarından faydalandırılacaktır.
  • SAĞLIK: mevsimlik tarım isçilerinin ve ailelerinin aşılamaları; kadın, gebe, bebek, çocuk ve gençlik sağlığı izlemleri; bulaşıcı hastalık, kanser, verem taramaları ile kronik hastalıkların tarama ve izlemlerine yönlendirmeye ilişkin faaliyetleri periyodik olarak yürütülecek ve bunlara yönelik danışmanlık ve bilgilendirene çalışmaları yapılacaktır. Bu hizmetlerin ve hizmetlere erişimin kolaylaştırılması amacıyla mobil sağlık ekipleri oluşturulacaktır.
  • TEMİZLİK: Geçici yerleşim alanlarının belirli aralıklarla her türlü haşerelere karşı ilaçlanması ile atıkların uzaklaştırılması, temiz içme kullanma suyu sağlanması hizmetleri; belediye sınırları içinde veya mücavir alanlarda ilgili belediyelerce, belediye sınırları dışında ise il özel idarelerince yerine getirilecektir. Zaruri ihtiyaçları karşılamaya yönelik tuvalet banyo gibi eklentiler ödenekten karşılanacaktır.
  • ARACILAR: Tarım aracılarının belgelendirilmesini sağlamak, belgesi olamayan aracıların işçi temin etmelerinin önlenmesi ve aracılar ile işverenler veya doğrudan işçiler ve işverenler arasında sözleşme yapılmasının sağlanması için gerekli tedbirler alınacaktır. İşveren/aracı ve işçi arasındaki uyuşmazlıkların öncelikle il ve ilçelerde kurulacak izleme kurullarında çözümlenmesi temin edilecektir.

Mevsimlik tarım işçilerinin durumunun iyileştirilmesi amacıyla 13 madde ile düzenleme getirilen genelgede ayrıca üniversiteler ve başvuru tarihi itibarıyla en az üç yıldır faaliyette bulunan sivil toplum kuruluşlarının ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının projelerine de uygun düştüğü ölçüde valiliklerce ilgili ödenekten destek sağlanabilecektir.

     SONUÇ

Mevsimlik tarım işçiliğinin sebebi, işçilerin yaşadıkları yerlerde aile geçimlerini sağlayabilecek düzeyde iş imkanlarının sınırlı olması veya hiç olmamasıdır. Dünyada ve ülkemizde çalışan mevsimlik işçilerin karşılaştığı yaşam koşullarındaki yetersizlik, barınma sorunları, düşük ücretler, düzensiz beslenme, çocukların eğitim zorlukları, ulaşım sıkıntıları ve trafik kazaları gibi pek çok zorluğu içermektedir. Tarım işçisi ailelerin çok çocuklu yapısı geçinmeleri zorlaştırmaktadır. İşçi ailelerin çocukları, ailelerine ekonomik destek sağlamak için erken yaşta iş hayatına başlamaktadır. Çocuk işçilerin yetişkinlere kıyasla daha büyük zorluklar çektiği, fizyolojik ve psikolojik gelişimini sağlayamadıkları, yoksulluk sebebiyle çalışmak zorunda kalan çocukların yaşıtlarından geri kaldığı görülmektedir.

Bu zorlukların önüne geçilmesi için gerçekleştirilecek projelerin devamlılığı büyük önem arz eder. Türkiye’de mevsimlik tarım işçilerine yönelik iyileştirmelerin hukuki boyutundaki eksikliğinin giderilmesi için ayrıca bir kanuna ya da yürürlükte olan kanunda değişiklik yapılarak tarım işçilerinin de İş Kanununca korunan işçi sınıfına dahil edilmesine ihtiyaç vardır. Kayıtlı mevsimsel işçilerin sayısının artması, kayıt dışı işçi çalıştıran işverenlerin ve aracıların tespiti ile gerekli aksiyonların alınması, çocukların mevsimlik tarım iş kolunda bulundurulmaması ve koruyucu önlemler alınması, sistemin güçlenebilmesi için tüm kurum ve kuruluşların planlanan doğrultuda ilerlemesi gerekmektedir.

            Devlet, temel unsur olan çiftçiyi kuvvetlendirmek zorunluluğundadır. Umuyoruz ki, topraklarımıza sahip çıkan ve işleyen değerli tarım işçilerine bizler de sahip çıkabiliriz.

Av. İlkim Eylül Kepenekci

 

KAYNAKÇA

  • Şeminur TOPAL, TARIM SEKTÖRÜNÜN TOPLUMA KARŞI SORUMLULUKLARI, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran 2010 Cilt 12 Sayı 1 (1-31)
  • Enver BULUT, MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA KOŞULLARINA İLİŞKİN BİR SAHA ARAŞTIRMASI: KOCAALİ ÖRNEĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, 2013
  • Mehmet KILIÇ, 4857 SAYILI YENİ İŞ KANUNU KAPSAMINDA TARIM İŞÇİLERİNİN HUKUKİ DURUMU, Tarım Ekonomisi 6 Dergisi 2006 ; 12(2) : 39 – 49
  • Şule ÖZBEKMEZCİ, Sare SAHİL: MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN SOSYAL, EKONOMİK VE BARINMA SORUNLARININ ANALİZİ Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 3, 261-274, 2004
  • Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenlik Haklarına İlişkin Değerlendirme ve Öneriler, Müslim Demir, Çalışma ve Toplum Dergisi 2015/1 (44.Sayı)
  • Mücahit YILDIRIM, Okan KARAKOYUN, Mevsimlik Tarım İşçiliği Üzerine Bir Araştırma: Çarşamba (Samsun) İlçesi Örneği 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi 2023 Cilt 4 sayı 2

İNTERNET KAYNAKLARI

 

[1] Müslim DEMİR, Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenlik Haklarına İlişkin Değerlendirme ve Öneriler, Çalışma ve Toplum Dergisi 2015/1 (44.Sayı)

[2] Mehmet KILIÇ, 4857 SAYILI YENİ İŞ KANUNU KAPSAMINDA TARIM İŞÇİLERİNİN HUKUKİ DURUMU, Tarım Ekonomisi 6 Dergisi 2006 ; 12(2) : 39 – 49

[3] Enver BULUT, MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN YAŞAM VE ÇALIŞMA KOŞULLARINA İLİŞKİN BİR SAHA ARAŞTIRMASI: KOCAALİ ÖRNEĞİ (YÜKSEK LİSANS TEZİ: T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 2013, s.10-11/s.32-55)

[4]  Şule ÖZBEKMEZCİ, Sare SAHİL: MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN SOSYAL, EKONOMİK VE BARINMA SORUNLARININ ANALİZİ Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 19, No 3, 261-274, 2004

[5] TÜİK, 49686 Sayılı Yayım (08 Mart 2024)

https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarimsal-Isletme-Isgucu-Ucret-Yapisi-2023-49686

[6] https://ab.gov.tr/52483.html

Bu gönderiyi paylaş