TARIMINDA MOTOSİKLETİN YERİ VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUKUKİ MESELELER

Motosiklet, iki ve üç tekerlekli olarak karşımıza çıkan; ülkemizin özellikle kırsal kesimlerinde uzun yıllardır yaygın olarak kullanılan; günümüzde ise özellikle yakıt verimliliği ve ulaşım kolaylığı bakımından sağladığı avantajlar ile ön plana çıkan bir ulaşım aracıdır.

Motosikletin sağladığı bu avantajlar, şehir hayatında son dönemlerde ön plana çıksa da kırsal kesimlerde çok uzun zaman önce keşfedilmiş; motosikletler Türk tarımında önemli bir yere sahip olmuştur. Zira motosiklet, traktör ve kamyonların giremeyeceği dar yollarda rahatlıkla kullanılabilmekte; çiftçilerin faaliyet gösterdikleri tarım alanlarına hızlı ve ekonomik bir şekilde ulaşmalarını sağlamaktadır. Hatta bunun yanı sıra, bazı özel aparatların takılması ile tarımsal ilaçlama ve gübreleme işlemlerinde de kullanılabilen motosikletler, bir çiftçi için ulaşım aracından çok daha fazlasıdır.

Bu bakımdan, motosiklet kullanımının yaygınlaşması ile bu alandaki hukuki uyuşmazlıklar da günden güne artmakta ve dikkat edilmesi gereken hususların belirlenmesi de ayrıca önem arz etmektedir. Bu bağlamda, motosiklet ile ilgili olarak dikkat edilmesi gereken konular aşağıda başlıklar halinde incelenecek; hem birtakım gereklilikler hem de bu gerekliliklere uyulmaması halinde söz konusu olabilecek yaptırımlar ele alınacaktır.

• Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası

İlgili kanun gereğince, kural olarak trafiğe çıkan her motorlu araç için zorunlu trafik sigortası yaptırılması gerekmektedir. Aksi halde idari para cezası uygulanmasının yanı sıra, motosikletin trafikten menedilmesi ve otoparka çekilmesi söz konusu olabilecektir.

Bu noktada, yalnızca L1 sınıfı motosikletler için bir istisna söz konusudur. Silindir hacmi 50cc’yi geçmeyen ve maksimum hızı 45 km/s’i aşmayan iki tekerlekli araçlar L1 sınıfı kabul edilmekte olup L1 sınıfı motosikletler zorunlu mali sorumluluk sigortasından muaftır.

Zorunlu mali sorumluluk sigortası gerektiren ancak sigortası bulunmayan bir motosiklet ile kazaya karışılması halinde kazadan doğan her türlü zararın sürücü tarafından karşılanması beklenecektir. Söz konusu zararlar, yol yardım hizmeti ve tamirat masraflarının yanı sıra, ikame araç bedeli, gelir kaybı ve tedavi masrafları gibi zararlar olarak da karşımıza çıkabilmektedir.

Öte yandan, bilindiği üzere yalnızca maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalarında tarafların kendi aralarında “kaza tespit tutanağı” düzenlemesi mümkündür ve bu tutanak trafik polisi tarafından düzenlenen kaza tespit tutanağı hükmündedir. Ancak, kazaya karışan araçlardan birinin zorunlu mali sorumluluk sigortasının olmaması halinde taraflar arasında anlaşmalı tutanak düzenlenemeyecektir; böyle bir durumda kaza tespit tutanağı, trafik polisi tarafından veya trafik polisinin olmadığı durumlarda genel kolluk tarafından düzenlenmelidir.

• Muayene Zorunluluğu

Tıpkı otomobillerde olduğu gibi, motosikletlerin muayenesi de kanunen zorunlu olup ilgili yönetmelik uyarınca imal tarihinden itibaren ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir periyodik muayeneye tabi tutulması gerekmektedir.

Bu noktada, özellikle motorlu bisikletler bakımından muayene gerekip gerekmediği sorusu ile karşılaşılmaktadır. İlgili mevzuat uyarınca, ruhsatı olan ve trafiğe çıkan her aracın periyodik muayenesi zorunlu olup sınıf ayrımına dayalı olarak herhangi bir istisna uygulanmamaktadır. L1 sınıfı motosikletler de dahil olmak üzere her türlü motosikletin periyodik muayenesi zorunludur.

Bu zorunluluğa uyulmaması halinde, gecikme yaşanan her ay için muayene ücretinin %5’i kadar gecikme cezası uygulanmaktadır. Muayenesiz aracın tespit edilmesi halinde öncelikle aracın muayene ettirilmesi için süre verilmekte, bu süre içinde de muayene yapılmadığının tespit edilmesi halinde ise uygulanan para cezası arttırılmakta ve motosiklet trafikten menedilerek en yakın muayene istasyonuna gönderilmektedir.

• Sürücü Belgesi Gereklilikleri

Motosiklet kullanımı, kullanılacak motosikletin dahil olduğu sınıfa bağlı olarak M, A1, A2 ve A sınıfı sürücü belgesi gerektirmektedir. Bu noktada, özellikle motorlu bisiklet olarak bilinen, silindir hacmi 50 cc’yi geçmeyen ve azami hızı 45 km/saat olan motosikletler için ehliyet gerekliliği bulunup bulunmadığı sorusu ile çok sık karşılaşılmaktadır.

Söz konusu motorlu bisikletleri kullanabilmek için M sınıfı sürücü belgesi gerekmekte olup M sınıfı ehliyet alma yaşı 16 olarak bilinmektedir. Ancak, B sınıfı ehliyete sahip kişilerin, M sınıfı ehliyet gerektiren araçlar için ayrıca bir belge almasına gerek bulunmadığından bu durum yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilmektedir. Bu noktada özellikle belirtmek gerekir ki, B sınıfı ehliyete sahip bir sürücünün ayrıca bir motosiklet ehliyeti almaksızın motorlu bisiklet kullanması mümkün olsa da; B sınıfı ehliyeti olmayan bireylerin motorlu bisiklet kullanması için M sınıfı sürücü belgesi edinmeleri zorunludur.

Görüldüğü üzere, motosikletler bakımından birçok gereklilik söz konusu olduğu gibi; oldukça fazla doğru bilinen yanlış da söz konusudur. Bu nedenle, bu gerekliliklerin doğru şekilde belirlenmesi ve mevzuata uygunluğun sağlanması, yaşanabilecek hak kayıplarının önüne geçmek bakımından son derece önemlidir.

Av. Merve Gürkan