ORMAN YANGINLARI / KIRSAL ALAN YANGINLARININ NEDENLERİ, SONUÇLARI, ALINACAK ÖNLEMLER VE YANGINA DİRENÇLİ TARIMSAL ÜRETİM BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

ORMAN YANGINLARI / KIRSAL ALAN YANGINLARININ NEDENLERİ, SONUÇLARI, ALINACAK ÖNLEMLER VE YANGINA DİRENÇLİ TARIMSAL ÜRETİM BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

ORMAN YANGINLARI / KIRSAL ALAN YANGINLARININ NEDENLERİ, SONUÇLARI, ALINACAK ÖNLEMLER VE YANGINA DİRENÇLİ TARIMSAL ÜRETİM BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ali Osman BAŞLI

Orman Mühendisi/Avukat

Ağustos 2023

alosmanbas@hotmail.com

Oman yangınları ülkemiz gündeminde geniş olarak yer almakta ve değişik bakış açılarıyla her zeminde tartışılmaktadır. Yangına dirençli yerleşim yeri yada tarımsal üretim den bahis edebilmek için öncelikle yangın, neden ve davranışlarının bilinmesinin yanında hedef bölgedeki mahalli koşulların analiz edilmesi gerekmektedir. .

Orman Yangını nedir. Serbest yayılma eğiliminde olan ve ormanda yaşama birliği içinde bulunan, yanabilen canlı ve cansız bütün varlıkları yakarak yok eden ateştir.

Orman Yangını nedenleri:

Orman yangınlarının başlayabilmesi için mutlak olarak

1) Yanıcı madde (her türlü organik ve kimyasal madde),

2) Yakıcı madde (oksijen) ve

3) Tutuşma kaynağı (ısı) nın bir araya gelmesi gerekir.

Ormanlar açık alanda bulunmaları ve esas itibarıyla bol miktarda ağaç ve bitkiden oluşmaları sebebiyle yanıcı madde ormanlarda ve açık alanlarda her zaman bol miktarda mevcuttur.

Yakıcı madde olan oksijende  ormanlarda/tarım alanlarında her zaman mevcuttur.

Isı kaynağı tabiatta yıldırım ve volkanik olaylar haricinde tamamen insan faaliyetleri sonucunda tamamlanmaktadır.

Kısacası; ‘’orman yangınları insan faaliyetlerinin bir sonucudur’’ şeklindeki bir değerlendirme gerçeğe aykırı bir tespit değildir.

Hiçbir şekilde insan faktörü olmadan meydana gelen yıldırım, volkanik faaliyetler ve gaz emisyonu sebebiyle başlayan  yangınlar haricinde kalan yangınların  tamamını insan faaliyetleri sonucu meydana gelen yangınlarıdır. İnsan faaliyetleri sonucu meydana gelen orman yangınlarını aşağıdaki başlıklar altında gruplandırılmaktadır.

  • Kaza sebebiyle çıkan orman yangınları:

İnsanların bilinçli olarak yangın çıkarmak gibi bir amaçları yoktur. İnsanların doğrudan müdahalesi yoktur. Ancak insani faaliyetler ve  işlemler sırasında  arzu edilmeyen  bir şekilde çıkan yangınlardır. Örneğin: Enerji nakil hatlarından çıkan yangınlar, demiryollarından çıkan yangınlar, araç yangınları, Çöplüklerin patlaması sonucu çıkan yangınlar, inşaat faaliyetleri sonucu çıkan yangınlar, askeri tatbikatlar sırasında çıkan yangınlar bunlara örnek olarak verilebilir.

  • İhmal sebebiyle çıkan orman yangınları:

 Bu yangınlar günlük hayatta sık karşılaşılan yangınlardır. Bu yangınlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir.

Tarla temizliği sırasında, anız yakılması sırasında yakılan ateş  sonucu başlayan orman yangınları,

Çöplüklerin yakılması sonucu çıkan yangınlar,

Avcı ateşi, çoban ateşi ve piknik ateşinden kaynaklanan yangınlar,

Arıcılar tarafından kullanılan tütsü ve Çiftçiler tarafından hortum eklemek amaçlı yakılan ateşin söndürülmemesi sonucu çıkan yangınlar,

Kaynak makinalarından çıkan kıvılcımlar sebebiyle çıkan yangınlar,

Havai fişek patlatmadan  kaynaklanan yangınlar,

Söndürülmeden atılan sigaradan kaynaklanan yangınlar,

3- Kasıtlı olarak çıkarılan yangınlar:

Bazı durumlarda insanlar bilerek isteyerek kasıtlı olarak yangın çıkarırlar. Burada farklı amaçlarla olsa da nihayetinde ormanın yanması arzu edilir. En sık karşılaşılan kasıtlı orman yakma sebeplerinde bazıları aşağıdadır.

  • Tarla açmak-bina yapmak amacıyla çıkarılan yangınlar,
  • Yanan alanda ağaç kesip fidan dikerek para kazanmak amacıyla çıkarılan yangınlar,
  • Kızgınlık ve intikam almak amacıyla çıkarılan yangınlar,
  • Kişilik bozukluğu olan kişiler tarafından heyecan/aksiyon olsun diye çıkarılan yangınlar,
  • Suçun gizlenmesi amacıyla çıkarılan yangınlar,
  • sosyal siyasal yada dinsel sebeplere dayalı olarak çıkarılan yangınlar,
  • Akıl hastaları tarafından çıkarılan yangınlar,
  • Çocuklar tarafından çıkarılan yangınlar, amacı tanımlanamayan kundakçıların çıkardığı yangınlar,

4-Yeniden yanma sebebiyle çıkan yangınlar:

 Her ne şekilde başlarsa başlasın müdahale görüp söndürülen orman yangınları bir süre sonra, yanık saha içinde iyi söndürülmemiş kıvılcımlar sonucu yeniden büyüyüp yeni orman yangınlarına sebep olabilir.

ORMAN YANGINLARININ SONUÇLARI:

Orman yangınlarının en bilinen özelliği etkili olduğu alan içindeki tüm canlıları (Bitki, ağaç, böcek, hayvan, mantar v.b) yakıp yok etmesidir.  Bu zararlar göz ile görülüp yangın sırasında hissedilebilen anlık zararlardır. Bu zararların dışında belirli bir zaman sonra ortaya çıkan, erozyon, iklim değişikliği, bitki ve hayvan türlerinde meydana gelen değişiklikler ile  Odun ve diğer orman ürünleri üretimi planlamasının bozulmasıyla meydana gelen zararlar, su kaynakları ve düzeni üzerindeki değişikliklerin yanı sıra  toplumsal ve sosyolojik değişiklikler nedenleriyle zararları da vardır. Bu zararlar sonraki zararlar olarak isimlendirilebilir.

Anlık zararlar: Yangınla mücadele çalışmaları sırasında harcanan emek ve masraflar, yangın sebebiyle yok olan ekonomik değerlerin (ağaç, hayvan, ev, araç, tarımsal mahsül, ticari ve sanayi tesisleri, v.b bedelleri) yanı sıra insan yaralanmaları ve can kayıpları anlık zararlardır.

Yazılı ve görsel  medyada  genel olarak anlık zararlar haberleştirilmektedir. Anlık yangın zararlarına ait  görüntüler insanlarda üzüntü, korku ve endişe yaratmaktadır.

Yangınların alan itibarıyla büyüklüğü bu anlık zararların büyüklüğünü hisseden kişi sayısının artması sonucunu doğurur. Öyle ki; anlık zararlara bağlı olarak toplumsal olayların meydana gelmesi asayişin bozulması, kamu idaresine olan güvenin sarsılması, kamu gücünün etkinliğinin azalması, yerleşik kamu düzeninin olumsuz yönde etkilenmesi dahi mümkündür.

Sonraki zararlar: Yangının söndürülmesi sonrasında değişik zaman dilimi içinde ortaya çıkan zararlara sonraki zararlar olarak isimlendirilmektedir. Bu zararlardan bazıları aşağıda ifade edilmiştir.

  • Erozyon: Yangın görmüş alanda en belirgin zararların başında gelir, gerek yangına müdahale çalışmaları sırasında gerekse yangın sonrası saha hazırlığı aşamasında iş makinaları ile toprak yüzeyinin işlenmiş olması erozyon sebebi erozyon sebebidir.
  • Ekolojik dengenin bozulması: Yangından etkilenen ormanlık alandaki bütün bitkiler ve hayvanların zarar görmüş olması sebebiyle yaban hayatını oluşturan hayvanların nesli tehlikeye girebilir. Bazı türler sınırlı sayıda ve ormanın ücra köşelerinde yaşıyor olabilir. Yangınların genelde yaz aylarında meydana geliyor olması dikkate alındığında, büyük bir orman yangınında geyik, karaca, keklik, porsuk, tilki, yılan kuş, kartal b hayvanların yansıra toprak içindeki mikro organizmalarda bu yangından zarar görecektir. Aynı şekilde yanan alanın belirli bir büyüklük üzerine çıkması durumunda yangın sahasındaki bitki türlerinin bazılarının kayıp olduğu bazılarının sahaya ilk kez geldiğini gözlemek mümkündür.  Ormanlardan sadece odun hammaddesi değil odun dışı orman ürünleri olarak isimlendirilen tıbbi ve aromatik bitkiler üretilmektedir. Defne, sığla yağı, keçiboynuzu, adaçayı v.b tıbbi ve aromatik ürün üretimlerinin yangınlar sebebiyle azalması muhakkaktır.  2021 yılında Muğla ili dahilinde meydana gelen yangınlarda çam ormanları  ve  ‘’BASRA ‘’ böceğinin zarar görmüş olması sebebiyle  muhtemel olarak gelecek yıllarda çam balı üretimi azalacaktır.
  • Böcek afeti: Yangınlar sebebiyle bir çok ağaç hayatiyetini tamamen kayıp eder, birçok ağaç ise yangından zarar görmüş ama zayıf düşmüş kısmen yanmıştır. Ormanlara zarar veren böceklerin gelişip çoğalmaları için ideal bir ortam oluşur. Yangından etkilenen sahaların hızlı bir şekilde temizlenmemesi durumunda, en az yangın kadar tehlikeli böcek afetinin meydana gelmesi kaçınılmazdır. Kabuk böcekleri (orthotomicus erosus, , Ips sexdentatus ve Ips typographus) en fazla tahribat yapan böceklerdir.
  • Demografik yapı üzerindeki etkiler: Orman yangınlarından sonra, yangından etkilenen ağaçlardan değerlendirilmesi mümkün olanlarının kesilip sahadan çıkarılması için ve  yanan alanların yeniden ağaçlandırılması çalışmaları sırasında yoğun işgücüne ihtiyaç olacaktır.  Mahalli vatandaşlardan ormanlık alanda ağaç kesmek ve fidan dikilmesi için yeterince iş gücünün temin edilememesi ihtimali yüksektir.  Yanan ormanlık alanların kısa sürede ağaçlandırılması ana hedefimiz olduğuna göre bu işleri yapacak işgücünün temini için bölge dışından işgücü temin edilmesi mecburidir. Yabancı işçiler kısa süreliğine çalışmak için gelse de bir kısmı yangın mahallinde sürekli olarak konaklamaya başlamaktadır. Bu kişilerin ülkemiz dışından gelen sığınmacı/kaçak göçmen  olması çok karşılaşılan bir durumdur.

İşçi ihtiyacı mahalli nüfustan karşılanamaz ise  ‘’Naylon çadır içinde ‘’konaklayacak yabancı işçi istihdamı beraberinde ekonomik, sosyal ve hukuki problemleri beraberinde getirecektir.  Yanık sahalardaki faaliyetler bittikten sonra dışarıdan gelen işçilerin tamamının geldikleri yere gitmesi mümkün olmayacaktır. Bir kısmı bir şekilde turizm beldelerimizde bekçi, şoför, bahçıvan,  temizlikçi v.b pozisyonlarda çalışmaya devam edecektir. Her insanın gittiği yere kültürü ve değerleriyle gittiği düşünülürse bu yörelerdeki demografik yapının değişeceği ve zamanla farklı sosyal problemlerle karşılaşılması mutlaktır.

ORMAN YANGINLARIYLA MÜCADELE:

Orman yangınlarıyla mücadele görevi her ne kadar yasalarla Orman Genel Müdürlüğü ‘ne verilmiş olsa da Orman yangınları öncesinde ve yangın sırasında diğer kurum ve kuruluşların güç ve imkanlarının kullanılması adına Mahallin en büyük Mülki İdare Amiri yasal olarak yetkilendirilmiştir.

Orman yangınlarıyla mücadele çalışmalarında kamu kurum ve kuruluşlarının davranış tarzlarını düzenleyen yasal düzenlemeler mevcut olmasına rağmen, vatandaşların ve diğer tüzel kişilerin yangın öncesinde ve yangın sırasında davranış tarzını düzenleyen bir mevzuat bulunmamaktadır.  Günlük hayatta Orman sınırına yakın bir yere yazlık yada kışlık bina yapan kişiye, yada açık alanda tarımsal faaliyette bulunan bir çiftçiye, yada; orman sınırları içinde hayvanlarını otlatan çobana, hayvan sahibine,  orman yangınlarına karşı belirli tedbirlerin alınmasını zorunlu kılan bir mevzuat yoktur.  .

Yangın Öncesi alınacak tedbirler: Orman Yangınlarıyla mücadelede en ucuz ve etkili mücadele yangın öncesinde yapılan  önleyici faaliyetlerdir. Orman yangınlarıyla mücadele çalışmalarında ilgili kurumlar, personel, araç – gereç,  sahip olunan tesisler gibi sahip olunan imkan ve kabiliyetlerin tespit etmekte ve planlamaktadırlar. Hatta, bazı yerlerde ormanlara giriş yasaklanabilmektedir.  Yangınların yoğun olarak yaşandığı yaz aylarında önce genel olarak aşağıdaki hazırlıkların yapıldığı bilinmektedir.

  • İlgili personelin eğitilmesi
  • Hedef kitleye (Orman yangınına sebep olabilecek yada yangından etkilenebilecek) yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri,
  • Genel kapsamlı bilinçlendirme çalışmaları,
  • Orman yolu, yangın havuzu, Yangın emniyet yolu, gözetleme kulesi, yangın ekip binası v.b bina ve tesislerin bakım ve kontrolleri
  • Yangınlarda kullanılacak Arozöz, Dozer, ilk müdahale araçları, Uçak, Helikopter v.b araçlar ile hortum, motor, balta, kazma, kamera, telsiz, telefon v.b malzemelerin temin ve bakımlarının yapılması,
  • Ormanlardaki yanıcı maddenin azaltılması,
  • İlgili kişi ve kurumlar

Yasal zorunluluk olmamasına rağmen, bireysel olarak orman yangınlarına karşı alınabilecek tedbirlerden bazıları aşağıdadır.

  • Öncelikle bulunduğumuz yerin etrafında kolayca tutuşabilecek kuru ot yada başka yanıcı maddeler temizlenmeli, Çöplerin döküldüğü alanlar iyi kontrol edilip yangına sebebiyet vermeyecek tedbirler alınmalı, ateş ile temizlik yapılmamalı,
  • Enerji nakil hatları bakımlı tutulmalı elektrik direk dipleri temizlenmeli,
  • Hassas yerlerde yangınlara karşı gerektiğinde yangın söndürme sistemi/yağmurlama sistemi kurulmalı,
  • Ev/yazlık v.b binaların çatısı varsa, yağmur oluğu ve çatı içinde ince yanıcıların birikebileceği yerler her yıl temizlenmeli,
  • Günlük hayatta, Ateş kullanımına konusunda dikkat edilmeli,

Orman ile tarımsal alan arakesitinde davranış tarzı ve alınabilecek önlemler:

Orman sınırlarına yakın yerlerdeki tarımsal faaliyetlerden yada günlük faaliyetlerden dolayı yangınlar başlayabilmektedir. Alınacak önlemlerin tespiti ve davranış tarzının belirlenmesi için yangın nedenlerinin belirlenmesi ve bilinmesi gerekir. Yangın sırasında hangi problemlerle karşılaşıldığının bilinmesine ihtiyaç vardır.

Yangına neden olan tarımsal faaliyetler:

  • Buğday, arpa yulaf v.b. tarımsal ürün artıklarının yada budama arıklarından oluşan dal ve yaprakların ateş ile temizlenmesi (ANIZ YAKMAK)nedeniyle,
  • Buğday, mısır v.b tarımsal ürünlerin makine ile hasat edilmesi sırasında iş makinalarının çalışması sırasında ortaya çıkan kıvılcım v.b ısı nedeniyle,
  • İş makinalarının tamiratı sırasında arızalanan makineleri veya ekipmanların tamiri sırasında kullanılan kaynak makinalarından çıkan kıvılcımlar nedeniyle,
  • Tarımsal sulamada kullanılan trafo, elektrik kablo ve panolarından çıkan kıvılcımlar nedeniyle,
  • Sulama faaliyetleri sırasında kopan hortumları eklemek amaçlı ateş kullanımı nedeniyle,
  • Arı kovanlarının bakımı sırasında ateş kullanımı nedeniyle,

Yangına neden olan Günlük faaliyetler:

  • Isınmak, yemek yapmak ve çay demlemek için yakılan ateş nedeniyle
  • Yılan, domuz, çakal v.b yaban hayvanlarından korunmak amacıyla yakılan ateş nedeniyle
  • Sigara kullanımı nedeniyle,
  • Komşular arasındaki husumet nedeniyle,
  • Kutlama, eğlence v.b faaliyetler nedeniyle,

Kontrol dışı yangın nedenleri:

  • Bölgeden geçen enerji nakil hatları, ayrım direkleri, trafo kaynaklı yangınlar,
  • Bölgeden geçen karayolu, demiryolu, yaya yolu gibi ulaşım tesislerini kullanan insan yada araçlardan kaynaklı yangınlar,
  • Uzak bölgelerde meydan gelmiş yangınların büyümesi nedeniyle meydana gelen yangınlar,
  • Terör, vandallık, suç gizleme v.b kasıtlı yangınlar
  • Yıldırım gibi doğal olaylar sonucu başlayan yangınlar,

Yangınlar nedeniyle meydana gelen zararlar ve karşılaşılan problemler:

Orman tarımsal alan arakesitinde bulunan bulunan üreticiler yangınlar nedeniyle değişik şekillerde zarar görmektedirler. Bu zararlar aşağıdaki ana başlıklar altında toplanabilir

  • Tarımsal ürün yada ağaçlarının yanması,
  • Tarım makineleri, ekip ve ekipmanların yanması
  • Seralar,Bina ve tesislerin yanması
  • Arı kovanları ve arılar ile Hayvanların yanması,
  • Hasat edilmiş saman, odun, meyve, buğday, arpa v.b mahsulün yanması,
  • Hayvanların otlatıldığı otlakların, arıların faydalandığı ağaç ve çiçeklerin yanması,
  • İnsanların ateş ve dumandan etkilenmesi,
  • Kıymetli evrak, para, v.b ekonomik yada manevi değer ifade eden kağıtların yanması,

Karşılaşılan problemler:

  • Tarımsal araziler arasındaki yolların ulaşıma elverişli olmaması
  • Yangınlar sırasında yollar genel olarak dar olduğu için trafikte aksamalar olmaktadır.
  • Elektrik kesildiği için haberleşme ve ve su temini konusunda sıkıntı yaşanmaktadır.
  • Tahliye planı olmadığı için hayvan ve insan tahliyesinde ciddi problem olmaktadır.
  • Yangınlar sırasında teknik olarak bilgisi olmamasına rağmen güç ve makam sahiplerinin müdahalesi sebebiyle sağlıklı müdahale yapılamamaktadır.
  • Yangın sahasına gereksiz çok sayıda kişi girmektedir. Koordinasyon kayıp olmaktadır.
  • Gerçek ve tüzel kişilerin tada diğer kurum kuruluşların yangınlara yönelik uygulanabilir hazırlıkları olmadığı için yangın ekipleri orman yangını dışında başka işlerle uğraşmak durumunda kalmaktadır.
  • Hayvan ahırları tek kapılı olursa tahliye yapılamıyor.

Yangınlara karşı alınabilecek önlemler ve yangınlar sırasındaki davranış tarzı:

Yangınlara karşı hangi önlemleri almamız gerektiğinin tespiti için öncelikle mahallinde inceleme ve tetkikler gerekir. Bu inceleme ve tespitlerde mahalli vatandaşların yaşam tarzları, kültürleri, faaliyetlerinin yanı sıra, bölgede kalıcı yada geçici olarak bulunan insanların faaliyetleri incelenmeli. Muhtemel tehlike ve riskler belirlenmeli. (Örneğin: Kontrolsüz piknik yapılan yer var mı, mahalli vatandaşlar ekmek fırını kullanılıyor mu, Elektrik panoları yada trafoları var mı,  Evlerde tarımsal alanlarda yakıt olarak ne kullanıyor, evlerin bacalarının yanında kolay tutuşabilecek yanıcı madde var mı, arıcık yada çobanlık yapan vatandaş var mı, v.b)

Öncelikle mahalli vatandaşlar  başta olmak üzere paydaşların tespit edilmesi gerekir. Örneğin: mahhli vatandaşlarda öncelikli hedef kitle kuru tarım yapan çiftçiler mi, arıcılar mı, çobanlar mı, turizm faaliyetinde bulunan gezi grupları mıdır.)

Paydaşların tespitinden sonra belirlenen tehlike ve riskler karşı alınabilecek önlemler belirlenmeli.(Örneğin: Öncelikli hedef kitle buğday tarımı yapan vatandaşlarsa buğday tarlasında çıkan bir ateşin sürekliliğini kesintiye uğratmak için talanın kenarlarına bir-iki sıra ayçiçeği yada mısır ekilmesi sağlanabilir, Eğer zeytin ağırlıklı bir faaliyet sözkonusuı ise zeytinliğin altınında tam alanda toprak işlemesi yapılması gerekir. Elektrik trafosu varsa altının temizlenmesi sağlanmalıdır. v.b)

Tehlike ve risklere karşı alınan önlemlere rağmen yangın başlamış ise  nasıl davranılması gerektiği belirlenmeli,(Örneğin: vatandaşların yangına ilk müdahalesi nasıl olmalı nelere dikkat edilmeli, hangi malzemler kullanılşmalı, hangi giysiler kullanılşmalı, kimlerle iletişime geçilmeli v.b)

Her şeye rağmen yangın büyümeye başladı ise davranış tarzının nasıl olması gerektiği hususları belirlenmeli,( Yangın büyümeye başladıysa vatandaşlar can ve mal güvenlikleri için nasıl davranmalılar, büyük yangın can ve mallarına verecek olduğu zararları engellemek mümkünmüdür. Mümkünse yolları nedir. Yangından nasıl kaçılır tahliye planı yapılırken nelere dikkat edilmeli v.b)

Tüm aşamalar ile ilgili olarak ilgili paydaşların bilgilendirilerek sürece katılımlarının sağlanması,

Mahalli vatandaşlar ve ilgili paydaşlar ile iletişim kanallarının tespit edilip aktif hale getirilmesi gerekir.

Yangınlarla ilgili bilinmesi faydalı  bilgiler:

Canlılar yangın genellikle sıcak havayı teneffüs ettikleri için ölürler: Çözüm: Yangın sırasında ağız ve burnumuzu ıslak mendil ile kapatmalıyız

– Yangın dumanı zararlıdır. İnsan yön duygusunu kayıp eder. İhtiyaç duyulan temiz hava toprak yüzeyininin üstündeki 2-3 cm’lik yerde her zaman bulunur.

– v.b

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME: Türkiye Akdeniz havzasında yer almakta olup tarımsal alanlarının tamamına yakını orman yangınları bakımından yangına birinci derece hassas mıntıkada bulunmaktadır.

Tarım alanları; yangınlardan/orman yangınlarından etkilenmekte ve büyük zararlar görmektedir. Buğday tarlalarının yanması, zeytin ağaçları başta olmak üzere her türlü meyve ağaçlarının yanması, büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvanların yanmasıyla büyük zararlar oluşabilmektedir.

Toplumsal duyarlılık ve kültür oluşturulması durumunda yangın sayısının azaltılması mümkündür. Tarımsal üretim faaliyetlerinde alınabilecek bazı tedbirler ve geliştirilecek davranış tarzlarıyla yangın zararlarının azaltılması mümkündür. Örneğin; İncir, kavak, servi v.b ağaçlar diğer ağaç türlerine göre daha geç tutuşmaktadır. Tarımsal üretim alanlarında bunun gibi ağaçlardan faydalanılabilir. Geniş buğday tarlalarının belirli kesimlerde yangından daha az etkilenen mısır ve ayçiçeği gibi tarımsal ürünler ekilmek suretiyle doğal yangın durdurma hatları oluşturulabilir. Tarımsal alanlar içindeki su kaynaklarının yangınlar sırasında kullanılması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Hedef bölgelerde yangın tehlike ve riskleri yerinde tespit edilmeli, tespit edilen tehlikelerin ortadan kaldırılması, risklerin azaltılması için mahalli paydaşlar ile iletişim sağlanmalı, yangınlar sırasındaki davranış tarzlarının kültür haline gelmesi için iletişim sürekliliği sağlanmalıdır.

Kısacası yangınlar ciddiye alınıp üzerinde çalışıp emek harcanmalıdır.

TOPRAK VE ÜZERİNDEKİLER  VATANDIR, VATAN KUTSALDIR….

Ali Osman BAŞLI – Ağustos 2023 AKHİSAR/MANİSA

 

Bu gönderiyi paylaş