Ehil Mirasçılık Nedir ve Neyi Amaçlar?

Ehil Mirasçılık Nedir ve Neyi Amaçlar?

Köylerde yaşayan ve tarımsal faaliyetlerle geçimini sağlayan kesim açısından büyük önem arz eden ehil mirasçılık düzenlemesi tarım arazilerinin bölünmesini engellemeyi ve araziyi kullanan kişilerin mülkiyetinde kalmasını amaçlamaktadır. Tarımsal arazilerin özellikle miras ya da satış yoluyla parçalanarak ekonomik bütünlüğünü koruyamaması tarımsal üretimin devamlılığını olumsuz etkilerken tarımsal verimlilik de düşmekte; tarımsal arazilerin işlevleri dışında kullanılması durumu ortaya çıkmaktadır. 2014 yılında yürürlüğe giren 6537 sayılı Toprak Koruma ve Tarım Arazi Kullanımı Kanunu’nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun m.8/C-1 uyarınca ehil mirasçılık kurumu düzenlenerek mirasın tüm mirasçılar arasında eşit olarak paylaşılmasına bir istisna getirilerek mirasçılardan birine miras payını aşan bir tarımsal işletmenin özgülenmesi olanağı sağlanmış ve miras yoluyla tarımsal arazilerin bölünmesinin önüne geçilmeye çalışılmıştır. Söz konusu madde, miras konusu olan tarım arazisinin mirasçılar arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutularak tarımsal değeri üzerinden ehil mirasçıya devrini düzenlemektedir.

Ehil Mirasçı Nasıl Belirlenir?

Ehil mirasçının belirlenmesinde Tarımsal Arazilerin Mülkiyetinin Devri Hakkında Yönetmelik’in 10 uncu maddesinde sayılan kıstaslar dikkate alınarak hesaplama yapılır ve 50 puan ve yukarısına sahip olan mirasçı(lar) ehil mirasçı olarak kabul edilir. Birden fazla mirasçı varsa davaya konu arazinin en yüksek puana sahip mirasçıya devri öngörülmektedir. Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında sayılan kıstaslar; geçimini mirasa konu tarım arazilerinden sağlayanlara 20 puan, tarım dışı geliri bulunmayanlara 10 puan, eşi fiilen tarımsal faaliyette bulunanlara 10 puan, mirasa konu arazilerin bulunduğu ilçe sınırları içinde altı yıla kadar ikamet edenlere 5 puan, altı yıl ve daha uzun süre ikamet edenlere 10 puan, herhangi bir sosyal güvencesi olmayanlara 10 puan, SGK kapsamında tarım sigortası olanlara 5 puan, Bakanlığın mevcut kayıt sistemlerine kayıtlılık süreleri 6 yıla kadar olanlara 5 puan, altı yıl ve daha uzun süre olanlara 10 puan, tarımsal örgütlere kayıtlılık süreleri altı yıla kadar olanlara 2 puan, altı yıl ve daha uzun süre olanlara 5 puan, tarım alet ve donanımlara sahip olanlara 5 puan, kadın olanlara 5 puan verilir.

Mirasa Konu Tarımsal Arazilerin Devri Nasıl Gerçekleştirilir?

– Mirasçılar arasında anlaşma sağlanması halinde tarımsal arazilerin mülkiyeti devri işlemleri mirasın açılmasından itibaren bir yıl içerisinde tamamlanmalıdır. Mirasçılar bir yıl içerisinde anlaşarak tarımsal arazilerin devrini;

  1. a) Tarımsal arazi büyüklüğü ve katları şeklinde mirasçılara devri
  2. b) Noter senedi ile aile malları ortaklığı veya kazanç paylı aile malları ortaklığı
  3. c) Limited şirket kurularak ortak kullanım
  4. d) Üçüncü kişilere satış (tasfiye) şeklinde gerçekleştirebilirler.

Mirasçılar bir yıl içerisinde anlaşarak tapu müdürlülerine başvurur. Tapu Müdürlüğü, gerektiğinde İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinden görüş alarak kanunun öngördüğü biçimde tarımsal arazilerin mülkiyetini devreder ve intikal işlemlerini tamamlar.

– Mirasçılar arasında bir yıl içerisinde anlaşma sağlanamaması halinde mirasçılardan her biri yetkili sulh hukuk mahkemesi nezdinde dava açabilir.

– Mirasçılar sulh hukuk mahkemesi nezdinde dava açma yolunu tercih etmezlerse, devir işleminin gerçekleştirilemediğinin Bakanlık tarafından öğrenilmesi halinde mirasçılara devir için 3 aylık süre verilir. 3 aylık sürenin sonunda devir olmaması halinde Bakanlık mirasa konu tarımsal arazilerin mülkiyetinin devri için yetkili sulh hukuk mahkemesinde resen dava açacaktır. Mahkeme mirasa konu tarımsal arazileri devrini gerçekleştirirken şu yollardan birisiyle gerçekleştirecektir:

  1. a) Ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devreder. Birden fazla ehil mirasçı varsa öncelikle asgari geçimini bu arazilerden sağlayan mirasçıya devrine, yoksa en yüksek teklifi veren istekli mirasçıya devreder. Birden çok ehil mirasçının kendilerine ait tarımsal arazileri varsa, mevcut arazilerini yeter gelirli büyüklüğe ulaştırmak için bu mirasçılara bölerek devrine karar verir.
  2. b) Ehil mirasçı yoksa en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devreder.
  3. c) Mirasa konu araziyi talep eden mirasçı yoksa açık arttırma yöntemiyle satışına karar verir.

Terekedeki tarımsal araziler, yeter geliri sağlayan arazi büyüklüğü ve katları şeklinde bölünebilmekteyse, sulh hukuk hakimi bunlardan her birinin mülkiyetinin mirasçılara ayrı ayrı devredilmesine karar verebilir.

Sulh hukuk mahkemeleri nezdinde mirasçılar veya Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan muaf tutularak gerekli maddi kolaylık sağlanmıştır.

Mahkemenin Arazileri Ehil veya İstekli Mirasçıya Devri Halinde Diğer Mirasçıların Paylarının Ödenmesi Nasıl Gerçekleşir?

Mahkeme; mülkiyetin devrini uygun bulduğu mirasçıya, diğer mirasçıların paylarının bedelini mahkeme veznesine depo etmek üzere altı aya kadar süre verir. Süre sonunda mirasçı tarafından talep edilmesi halinde 6 aylık ek süre verebilir. Bu süreler sonunda bedelin depo edilmemesi ve araziyi devralacak istekli başka mirasçı bulunmaması durumunda, sulh hukuk mahkemesi hakimi arazilerin açık arttırma yöntemiyle satılmasına karar verir. Mahkeme sürecinde, mirasçıların kanunun öngördüğü şekilde anlaşmaya vardıklarını yazılı olarak mahkemeye sundukları takdirde dava anlaşma hükümlerine göre sulh yoluyla sonlandırılabilir. Mülkiyeti devredilen mirasçılardan diğer mirasçıların paylarının karşılığını öz kaynakları ile ödeyemeyecek durumda olanların bu ödemeleri gerçekleştirmek için bankalardan kullanacakları kredilere Bakanlık bütçesinden karşılanmak üzere faiz desteği verilebilmektedir ancak verilecek kredi miktarı diğer mirasçıların payları karşılığı tutarın toplamından fazla olamaz.

Tarımsal arazilerin mahkeme kararıyla mirasçılarından birine devredilmesinden itibaren 20 yıl içerisinde bu arazilerin tamamının ya da bir bölümünün tarım dışı amaçla kullanılması nedeniyle arazide değer artışı meydana gelirse, devir tarihindeki arazinin parasal değeri tarım dışı kullanım izni verilen tarihe göre yeniden hesaplanır. Elde edilen değer ile arazinin yeni değeri arasındaki fark diğer mirasçılara payları oranında arazinin mülkiyetini devralan mirasçı tarafından ödenecektir.

Söz Konusu Kanun Hükümleri Kimlere Uygulanabilir?:

6537 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun geçici 5 inci maddesine göre bu maddenin yayımı tarihinde yani 15.05.2014 tarihinde mirasçılar arasında henüz paylaşımı yapılmamış tarımsal araziler var ise, devir işlemleri önceki kanun hükümlerine göre tamamlanacaktır. 15.05.2014 tarihinden önce tarımsal arazilerin paylaşımına ilişkin olarak açılmış ve halen devam etmekte olan davalarda da önceki kanun hükümleri uygulama alanı bulacaktır.

Gizem BELDİBİ

https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5403.pdf

https://aydin.tarimorman.gov.tr/Belgeler/%C4%B0l%20M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20Bas%C4%B1l%C4%B1%20Yay%C4%B1nlar/Tar%C4%B1msal%20Altyap%C4%B1/Tar%C4%B1m%20Arazilerinde%20Miras%20Yoluyla%20M%C3%BClkiyet%20Devri.pdf

Bu gönderiyi paylaş