Doğanı Koru, ANIZ YAKMA, Ceza Alma!
Toprak içinde kalan bitki köküne, mısır sapına, biçilmeden toprakta kalan saplara, tarla sınırındaki otlara, biçilen ekinin tarlada kalan sapına ‘’ANIZ’’ denilmektedir.
Özellikle son yıllarda anız yakmanın yaygınlaştığı tespit edilmiştir. Üreticilerimiz tarafından özellikle toprak işlemeyi kolaylaştırma, zararlıları yok edip hastalıklarını önleme, toprak verimini artırma gerekçeleri ile hasat sonunda tarlada kalan ürün atıklarının yani anızın yakıldığı görülmektedir.
Anız yakılmasıyla hava kirliliğini artmakta, atmosferdeki karbondioksit oranını yükseltmektedir ve yol kenarında yakılan anızlar da karayollarında görüş mesafesini kısaltarak ölümle biten trafik kazalarına sebep olabilmektedir. Ormanlara yakın tarım alanlarında yakılan anız ateşi, rüzgârın etkisi ile ormanlık alanlara ulaşarak yangınlara sebep olabilmektedir. Anız yakma, komşu tarlalardaki henüz hasat edilmemiş ürünlere, meyve ve bahçelere zarar verebilmektedir. Ürünün edilmesi sırasında düşen ürün tanelerinin yanmasıyla bölgedeki canlıların besinlerden mahrum kalmalarına yol açmaktadır. Maddi ve manevi kayıplara neden olan anız yakma, doğal kaynakların kaybolmasına ve estetik açısından kötü görüntüye neden olmaktadır.
Hasat sonrası tarla yüzeyinde kalan materyaller, toprağı tavında tutmakta ve bilhassa meyilli arazilerde su ve rüzgâr erozyonuna engel olmaktadır. Ayrıca anız yakmalar, evcil hayvanların beslenmesinde kullanılan alanları tahrip etmekte, bu nedenle de meraların daha yoğun kullanımına yol açmaktadır. Yaban hayatın bir parçası olan yırtıcıların beslendiği canlı türlerinde anız yakmalar ile besin bulamaması sonucu bir azalma olmakta ve bunun bir sonucu olarak yırtıcı sayısı da azalmaktadır.
Yasal Dayanaklar ve Yaptırımlar
2709 sayılı Anayasamızın ‘’Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler’’ bölümünde düzenlenen 56.maddesi “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. Devlet herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlama; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, iş birliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimdeki sağlık ve sosyal kurumlardan yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir…”
Çevre Kanunu md. 20/L: “Bu Kanunun ek 1 inci maddesinin (c) bendine aykırı olarak anız yakanlara her dekar için 20 TL (80,39 TL) idarî para cezası verilir. Anız yakma fiilinin orman ve sulak alanlara bitişik yerler ile meskûn mahallerde işlenmesi durumunda ceza beş kat artırılır.
13 Ocak 2021 tarihli, 2872 sayılı çevre kanunu uyarınca verilecek idari para cezalarına ilişkin tebliğ (2021/2)’de
Çevre kanunu md. 20/L’de belirtilen cezanın miktarı 2021 yılı itibarı ile şu şekilde belirlenmiştir:
Dekar başına: 80,39 TL olarak belirlenmiş olup 100.000 TL’den 300.000 TL’ye kadar
Sanat yapılarına zarar vermesi veya akarsuyun akış rejimini bozması halinde: 300.000 TL
Metreküp başına: 450 TL
Çevre Kanunu ek 1. Maddesinin C bendi: ‘’Anız yakılması, Çayır ve Meraların tahribi ve erozyona sebebiyet verecek her türlü faaliyet yasaktır. Ancak, ikinci ürün ekilen yörelerde Valiliklerce hazırlanan eylem planı çerçevesinde ve Valiliklerin sorumluluğunda kontrollü anız yakmaya izin verilebilir.’’ Hükmü bulunmaktadır.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32. maddesi hükümleri doğrultusunda: “Madde 32 – (1) Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.”
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Merkez Teşkilatı Görev Yönergesinin 76.maddesinin ‘’e’’ bendinde; ‘’Tarımsal üretimin sürdürülebilir, ekonomik, verimli ve çevreye zarar vermeyecek bir şekilde yapılması için gerekli eğitim ve yayım çalışmaları yapmak” şeklindeki hükmü ile anız yakılmasının önlenmesi hususunda eğitim ve yayım çalışmaları Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığının görevleri arasında belirtilmiştir.
Tüm hususlar birlikte değerlendirildiğinde ;
- Anız yakma eylemleri Çevre Kanunu kapsamında değerlendirilmekte olup bunun dışında Yönetmelik, Genelge ve Tebliğler ile de ayrıca düzenlenmiştir. Bu eylemler için mevzuat hükümlerinde ciddi meblağlara ulaşan idari para cezaları öngörülmektedir.
- Her ne kadar bu eylem Çevre Kanununda özel olarak düzenlenmiş olsada Türk Ceza Kanunun ‘’Genel Güvenliğin Kasten Tehlikeye sokulması’’ başlıklı 170.maddesi; ‘’Kişilerin hayatı, sağlığı veya malvarlığı bakımından tehlikeli olacak biçimde yada kişilerde korku, kaygı veya panik yaratabilecek tarzda ; Yangın çıkaran kişi; … altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü kapsamına da girebilmektedir.
Üreticilerimize anız yakmamaları ve sonucunda ceza almamaları için bu bilgilendirmeyi yapmanın faydalı olabileceğini düşündük.
Saygılarımızla